(Konuk Yazar: Begüm Yüksel)

Klasikleşmiş Liderlik Tanımının Ötesine Geçin!

… Liderliği yeni özelliklerle tanımlayın.

‘Liderlik dünyadaki en çok gözlenen ancak en az anlaşılan fenomendir’

James MacGregor Burns (1978)

Liderlik denildiğinde muhtemelen akla gelen ilk soru ‘Bir lideri iyi bir lider yapan özellikler nelerdir?’ Bu soruya cevap olarak sayısız teori bulunurken, en iyi bilinenlerinden biri ise ‘Büyük İnsan Teorisi’ belirli kişilik özelliklerinin bir insanı iyi lider yapabileceğini söyler. Bunlardan bazıları dışadönüklük, sorumluluk duygusuna sahip olma, uyum sağlayabilme ve deneyimlere açık olma olarak sıralayabiliriz.

Peki bu özellikler dışında ne olabilir?

Evet herkesin aklında lider denilince hemen akla gelen özellikler var. Ancak buna yeni bir yorum katacak bir alan ülkemizde gelişiyor: Nörobilim. Nörobilim klasikleşmiş psikoloji konularına yeni bir tat katıyor, işin içine sinir sistemi ve beyini ekliyor. Yani liderliği yalnızca konuşmakla kalmayıp onu görebiliriz!

Nörobilim araştırmacıları liderliğe yeni bir konseptle yaklaştı ve ‘Çevik Lider’i buldu.

Nedir bu Çevik Lider?

Çevik lideri bir kişinin benliğindeki zenginlik ve komplekslik olarak tanımlayabiliriz. Benliğin daha kompleks bir yapıda olması (farklılaştırma ve bütünleştirme gibi özelliklere sahip olunması) aynı zamanda kişinin uyum yeteneğinin artmasını sağlıyor. Uyum sağlamak liderler için önemli bir yetenek çünkü çoğu karar verme durumu katı bir şekilde doğru olana bağlı kalmaktansa adaptif bir cevap vermeyi gerektiriyor.

Gelelim beyin kısmına. Kişinin benliğiyle ilgili çoğu parçanın beynin frontal korteks denilen kısmında olduğu söylenir. Frontal korteks beynin ön kısmında yer almakta olup birçok kompleks beyin işlevini barındıran bir bölümdür. Örneklemek gerekirse beynin yürütücü işlevleri olarak adlandırdığımız planlama, dikkati odaklama gibi aktiviteler ve bellek ile ilgili aktiviteler burada bulunur. Bunlar ve daha nice frontal korteksle ilişkili işlev kişinin benliğinin oluşumunda büyük bir rol oynuyor. Kısacası, çevik lideri kişinin benliğindeki zenginlik ve komplekslik olarak tanımladığımıza göre o zaman şöyle bir çıkarımda bulunabiliriz:

Çevik Lider = Kompleks Frontal Korteks Organizasyonu

Konuyla ilgili çalışmalar da bu varsayımı desteklemekte. Yapılan bir araştırmada çevik liderlerin adaptif düşünme, kararlılık ve pozitif eylem yönetimi gibi yeteneklere daha yüksek oranda sahip oldukları bulunmuş ve buna paralel olarak frontal loblarda da daha fazla aktivasyon açığa çıkmış.

Görüldüğü gibi nörobilim dünyamızda yeni bir alan olarak hızla gelişiyor ve yaptıkları çalışmalar ise psikolojinin birçok alanına dahil oluyor. Sosyal psikoloji alanı ise bunlardan sadece biri. Bu çalışmalar klasik algıları yıkıp, insan beyni ile ilgili ana soruyu meydana getiriyor. Beyni değiştirebilir miyiz?

(Konuk Yazar: Begüm Yüksel‘e katkıları için teşekkürler)